Wiele stwierdzonych uchybień i brak należytego kontaktu ze społeczeństwem poprzez nieudostępnianie informacji publicznej – takie praktyki występowały w Gminie Bystra-Sidzina. W nagrodę za takie działania, Wójt Stanisław Tempka wprowadził swoim zarządzeniem nowy regulamin dotyczący wynagradzania pracowników Urzędu.

Podwyżka wynagrodzenia w czasach pandemii

Podwyżki nie byłyby niczym dziwnym, gdyby Urząd funkcjonował sprawnie, zgodnie z prawem i dbał o to, by ludność dowiadywała się o najważniejszych sprawach, które przecież ich dotyczą. Dodatkowo należy spojrzeć na aspekt wzrostu płac w czasach pandemii – wiele osób boryka się z trudnościami finansowymi, niektóre firmy lokalne upadają, a Wójt mimo wszystko zwiększa pensje za które płacą podatnicy (zarówno, jeżeli chodzi o wynagrodzenia podstawowe, jak i każde dodatki).

Szereg nieprawidłowości wykrytych przez Regionalną Izbę Obrachunkową

Należy przyjrzeć się działalności Urzędu Gminy Bystra-Sidzina, czy aby na pewno, ma moralne podstawy do tego, żeby podwyższać sobie wynagrodzenia. Najlepszym przykładem do oceny będzie wystąpienie pokontrolne Regionalnej Izby Obrachunkowej z dnia 24 maja 2017 r. Zawiera ono wiele nieprawidłowości do których doprowadził Urząd. Należy przypomnieć, że Wójtem w tamtym okresie był, nie kto inny, jak Stanisław Tempka.

Opis nieprawidłowości do wniosku pokontrolnego nr 1

Częściowe niewykonanie wniosków pokontrolnych przedstawionych w piśmie Prezesa Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie Nr WK-613-131/13 z dnia 28 maja 2014 r. W dalszym ciągu wystąpiły nieprawidłowości, polegające na:

• wykazaniu w sprawozdaniach budżetowych Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych oraz Rb-PDP z wykonania dochodów podatkowych nieprawidłowych kwot skutków obniżenia górnych stawek podatku od środków transportowych,

• niesprawdzeniu oferty na realizację zadania publicznego, w zakresie właściwej reprezentacji podmiotu składającego ofertę i nieprzeprowadzaniu w związku z tym postępowania przewidzianego w uregulowaniach wewnętrznych,
• nieopublikowaniu w Biuletynie Informacji Publicznej sprawozdania z realizacji programu współpracy z organizacjami niedziałającymi w celu osiągnięcia zysku za 2014 r. i 2015 r.,
• nieterminowym zwrocie, w kilku przypadkach, zabezpieczenia należytego wykonania umowy.

Powyższe nieprawidłowości, wraz z innymi nieprawidłowościami stwierdzonymi w trakcie niniejszej kontroli kompleksowej, zostały opisane szczegółowo w dalszej części wystąpienia pokontrolnego.

Osoba odpowiedzialna za powstanie nieprawidłowości: Wójt Gminy.

Opis nieprawidłowości do wniosku pokontrolnego nr 2

Nieterminowe uregulowanie zobowiązania wynikającego z faktury SPU6/00096/12/2015, wystawionej w dniu 31.12.2015 r. za konserwację oświetlenia ulicznego, na kwotę do zapłaty 1.836,56 zł.

Termin płatności przypadał w dniu 21.01.2016 r., zapłaty dokonano przelewem w dniu 02.02.2016 r. wyciąg bankowy nr 19. Od nieterminowo uregulowanego zobowiązania nie naliczono i nie pobrano odsetek. Powyższy stan jest niezgodny z przepisem określonym w art. 44 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Osoba odpowiedzialna za powstanie nieprawidłowości: Skarbnik Gminy.

Opis nieprawidłowości do wniosku pokontrolnego nr 3

Ujmowanie na koncie 011 operacji dotyczących zmian wartości gruntów na podstawie dowodów księgowych PK, które nie są sprawdzone pod względem merytorycznym i formalnorachunkowym, jak również nie są „zatwierdzone do zaksięgowania” przez Głównego księgowego lub osobę pisemnie upoważnioną, co narusza postanowienia art. 21 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości oraz postanowienia Instrukcji obiegu i kontroli dokumentów finansowo-księgowych w Urzędzie Gminy Bystra-Sidzina, stanowiącej załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 94/08 Wójta Gminy z dnia 2 stycznia 2008 r., gdzie w rozdziale III pn. „Obieg dokumentów księgowych”, punkt 3 pn. „Dowody księgowe rozliczeniowe” wskazano, że dowody – w tym noty księgowe wewnętrzne – sporządza Referat Finansowy, podlegają one sprawdzeniu pod względem merytorycznym i formalnorachunkowym, sprawdzone podlegają „zatwierdzeniu do zaksięgowania” przez Głównego księgowego lub osobę pisemnie upoważnioną. Zaksięgowane w 2015 r. noty PK podpisane są tylko przez osobę sporządzającą.

Osoba odpowiedzialna za powstanie nieprawidłowości: specjalista do spraw księgowości.

Opis nieprawidłowości do wniosku pokontrolnego nr 4

Niewezwanie podatników, dla których prowadzone są dwie karty kontowe, do złożenia deklaracji na podatek od nieruchomości w sytuacji, gdy podatnicy nie złożyli deklaracji na podatek w wymaganym terminie określonym w art. 6 ust. 9 pkt 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych.

• Jeden podatnik złożył deklarację na 2015 r. w dniu 22.09.2015 r. i w dniu 30.12.2016 r. na 2016 rok.
• Drugi podatnik złożył deklarację na 2015 r. w dniu 11.12.2015 r. i w dniu 22.06.2016 r. na 2016 rok.

Powyższym naruszono postanowienia art. 274a par 1 i art. 272 punkt 1a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa.

Osoba odpowiedzialna za powstanie nieprawidłowości: Inspektor ds. podatku od osób prawnych i od środków transportowych.

Opis nieprawidłowości do wniosku pokontrolnego nr 5

Niewezwanie podatnika do złożenia wyjaśnień w sprawie różnicy powierzchni opodatkowanej w 2015 r. i w 2016 r. W deklaracji na 2015 r., złożonej w dniu 11.12.2015 r. podatnik wykazuje tylko 350 m² powierzchni mieszkalnej, od której naliczony podatek wynosi 171,00 zł, natomiast w deklaracji na 2016 r. złożonej w dniu 22.06.2016 r. wykazuje:

• 3.110 m² powierzchni – wpisanej w pozycji gruntów pozostałych, w tym zajętych na prowadzenie odpłatnej działalności statutowej pożytku publicznego, od której zadeklarowany podatek wynosi 497,60 zł.

Wykazanie przez podatnika, w złożonej po terminie deklaracji na 2016 r. gruntów o pow. 3.110 m² , bez podania daty zmiany w stanie posiadania nieruchomości i ich przeznaczenia, powinno skutkować wezwaniem podatnika do złożenia wyjaśnień czego nie uczyniono, czym naruszono postanowienia art. 274a par 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, w związku z art. 6 ust. 3 i ust. 9 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych.

Osoba odpowiedzialna za powstanie nieprawidłowości: Inspektor ds. podatku od osób prawnych i od środków transportowych.

Opis nieprawidłowości do wniosku pokontrolnego nr 8

Niedopełnienie obowiązku wynikającego z przepisu określonego w art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, poprzez niesporządzenie i niepodanie do publicznej wiadomości wykazu nieruchomości dla lokalu użytkowego znajdującego się w budynku magazynowym w Sidzinie wraz z placem przylegającym, położonych na działce nr ewidencyjny 18469/1 w Sidzinie w sytuacji, gdy aneksem z dnia 31.12.2015 r. przedłużono do dnia 31.12.2016 r. okres obowiązywania umowy z dnia 18.12.2006 r. a także, wywieszenie na tablicy ogłoszeń na okres od 25 listopada 2016 r. do 30 listopada 2016 r. to jest na okres krótszy niż 21 dni, wykazu nieruchomości przeznaczonej do zamiany – działki nr ewid. 5246/99 o pow. 0,2218.

Osoba odpowiedzialna za powstanie nieprawidłowości: Inspektor ds. gospodarki nieruchomościami i zarządzania kryzysowego.

Opis nieprawidłowości do wniosku pokontrolnego nr 10

Niesporządzenie operatu szacunkowego dla działki nr ewid.3785/13 o pow. 0,0428 ha w Bystrej Podhalańskiej przeznaczonej do sprzedaży w drodze bezprzetargowej, co jest niezgodne z wymogami art. 67 ust. 3 w związku z art. 150 i 156 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.

Osoba odpowiedzialna za powstanie nieprawidłowości: inspektor ds. gospodarki nieruchomościami i zarządzania kryzysowego.

Opis nieprawidłowości do wniosku pokontrolnego nr 13

Nieumieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej sprawozdań z realizacji programu współpracy z organizacjami pozarządowymi za 2014 r. i 2015 r., co jest niezgodne z przepisem określonym w art. 5a ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.

Osoba odpowiedzialna za powstanie nieprawidłowości: Inspektor ds. inwestycji, remontów i zamówień publicznych.

Opis nieprawidłowości do wniosku pokontrolnego nr 14

Pozytywne rozpatrzenie przez Komisję konkursową, oferty złożonej przez Klub Sportowy w dniu 15.09.2015 r., na realizację zadania publicznego z zakresu sportu, podpisanej przez Prezesa, podczas gdy w § 56 statutu Klubu Sportowego wskazano, że „dla ważności oświadczeń w zakresie prawa, podejmowania zobowiązań majątkowych oraz udzielania pełnomocnictw wymagane są podpisy dwóch osób z pośród następujących: Prezes, Sekretarz, dwóch upoważnionych członków Zarządu”.

Powyższe świadczy o nieprzestrzeganiu § 6 pkt 1 i 2 rozdziału 3 uchwały Rady Gminy Bystra-Sidzina Nr IV/15/11 z dnia 27.01.2011 r. w sprawie określania warunków i trybu finansowania zadania własnego Gminy Bystra-Sidzina w zakresie sprzyjania rozwojowi sportu.

Osoba odpowiedzialna za powstanie nieprawidłowości: Podinspektor w Referacie Oświaty.

Cyfra 14 niezbyt dobrze będzie kojarzyła się pracownikom Urzędu od czasu wystąpienia pokontrolnego, bo aż tyle nieprawidłowości wykryła Regionalna Izba Obrachunkowa. Nie zdoła ich wszystkich wymienić, jednakże dotyczą one wielu stanowisk, co prowadzi do przekonania, że Urząd nie funkcjonuje w odpowiedni sposób. Można też zadać sobie pytanie, czy wykryte uchybienia wynikają z braku nieodpowiedniej wiedzy, zarządzania, motywacji lub innej przyczyny, która prowadzi do takiego stanu. Będziemy bacznie przyglądać się sprawie, ponieważ Gmina została ujęta w Planie Kontroli Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie na 2021 r. 

Prawo dostępu do informacji publicznej

W odniesieniu do nieprawidłowości związanych z brakiem dostępu do informacji publicznej należy przytoczyć ustawę o dostępie do informacji publicznej z dnia 6 września 2001 r.: 

• art. 1 § 1 definiuje informację publiczną jako „każdą informację o sprawach publicznych stanowiącą informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega ona udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w ustawie”;
• art. 2 § 1 jasno precyzuje, że „każdemu przysługuje, z zastrzeżeniem art. 5, prawo dostępu do informacji publicznej”. Wyjątkami mogą być m.in. informacje niejawne, tajemnice ustawowo chronione, tajemnice przedsiębiorstwa, czy prywatność osoby fizycznej. 

Ponadto w art. 61 § 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, znajdujemy regulację, że „obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne”.

Wyrok WSA w Krakowie dotyczący informacji publicznej

Na sam koniec należy przytoczyć Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 27 października 2016 r. III SA/Kr 523/16:

• „Zgodnie z art. 61 ust. 1 zdanie 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, przy czym stosownie do art. 61 ust. 4 ustawy zasadniczej, tryb udzielania informacji określają ustawy, a w odniesieniu do Sejmu i Senatu – ich regulaminy. Jednocześnie ograniczenie tego prawa dopuszczalne jest tylko i wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa (art. 61 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej)”;
• „W odniesieniu do działalności organów gmin przepisy regulujące dostęp do informacji publicznej zawarte są w szczególności w ustawie o samorządzie gminnym, Ustanawia ona w art. 11b ust. 1 u.s.g. generalną zasadę jawności działania organów gminy, powtarzając jednocześnie za przytoczonym powyżej art. 61 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, że ograniczenia tej jawności mogą wynikać wyłącznie z ustaw. Jawność, o której mowa, obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy (art. 11b ust. 2 u.s.g.). Z przytoczonych przepisów wynika jednoznaczne prawo obywatela do biernego uczestniczenia w posiedzeniach komisji rady gminy, stanowiące element prawa dostępu informacji publicznej. Prawo to może doznawać ograniczeń, ale wyłącznie takich, które wynikają z ustaw”.