Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie zobowiązuje Naczelną Radę Adwokacką do udostępnienia informacji publicznej, której przedmiotem były poufne informacje przekazywane prezydentowi. Sąd uznał, że dane są jawne i podlegają rygorom ustawy o dostępie do informacji publicznej. 

Coroczne sprawozdania architektury 

Zawód adwokata w Polsce zaliczany jest do zawodów zaufania publicznego. Jest on tworzony w drodze odrębnej ustawy oraz posiada swój samorząd, którego funkcjonowanie gwarantuje Konstytucja. Działalność adwokatury reguluje Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze [Dz.U. 1982 nr 16 poz. 124]. Art. 13 wskazanego aktu prawnego nakłada na Naczelną Radę Adwokacką Obowiązek składania corocznych sprawozdań dotyczących działalności i funkcjonowania adwokatury oraz wszelkich problemów, które są z nią związane. 

Zdaniem przedstawicieli Naczelnej Rady Adwokackiej wskazane wyżej sprawozdanie nie powinno być dostępne dla wszystkich obywateli, ponieważ informacje w nim zawarte dotyczą adwokatury i mogą mieć istotny wpływ na jej funkcjonowanie. 

Innego zdania był adwokat Robert Pogorzelski, który skorzystał z swojego konstytucyjnego uprawnienia i złożył do NRA wniosek o udostępnienie informacji publicznej, której przedmiotem było sprawozdanie z działalności adwokatury za rok 2019. NRA odmówiła udostępnienia informacji, argumentując to faktem, że są to dane poufne nie podpadające pod zakres ustawy o dostępie do informacji publicznej. 

Argumentacja adwokatury

Naczelna Rada Adwokacka odmówiła udzielenia informacji publicznej w podanym zakresie. W wypowiedzi dla Rzeczpospolitej adwokat Sławomir Krześ, koordynator do spraw dostępu do informacji publicznej NRA wskazał, że „Odmowa udostępnienia informacji publicznej nie wynika z tego, że autorem wniosku jest adwokat. Podstawą odmowy jest wykładnia art. 61 konstytucji”.

Chodzi tutaj konkretnie o art. 61 ust 3, który wskazuje, że samorząd zawodowy jest uprawniony do odmowy udzielenia informacji publicznej  „ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa”. 

Pan Robert Pogorzelski złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Warszawie w związku z brakiem udzielenia informacji publicznej. W odpowiedzi na skargę NRA wskazała, które informacje może udzielać (według niej) tj. „w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa” oraz których nie może (także według niej) tzw. „Pozostała działalność adwokatury finansowana jest ze składek członkowskich, zatem informacje o pozostałej działalności nie są informacją publiczną”

Sprawozdanie adwokatury jest informacją publiczną

Wskazanej interpretacji przepisów Konstytucji nie podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny. Wskazał w orzeczeniu o sygnaturze II II SAB/Wa 366/20.: „NRA jest organem samorządu zawodowego. Jest więc zobowiązana udostępniać informacje publiczne, a żądane sprawozdanie jest informacją publiczną”. Uwydatnił przy tym, że działalność adwokatury jako istotnym elementem demokratycznego państwa prawnego. W związku z tym wszelka działalność palestry oraz informacje z nią związane są informacją publiczną. Naczelnej Radzie Adwokackiej przysługuje w tej sprawie prawo wniesienia skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. 

W rozmowie dla Rzeczpospolitej adwokat Robert Pogorzelski powiedział: „Rozstrzygnięcie WSA nie mogło być inne, NSA zaś najprawdopodobniej oddali ewentualną skargę kasacyjną NRA”.

Podsumowanie

Sprawę dla Rzeczpospolitej skomentował także adwokat Paweł Litwiński, który wskazał, że „Samorządy zawodowe zobowiązane są do udostępniania informacji publicznej, co wynika wprost z art. 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Co istotne, działają w imieniu władzy publicznej, która powołując je do życia, w pewnym zakresie przekazuje im swoje kompetencje.” 

Art. 4 jasno określa podmioty, które są zobowiązane do udostępnienia informacji publicznej. W związku z tym wyrok sądu nie jest żadnym zaskoczeniem, a tylko potwierdzeniem aktualnej linii orzeczniczej, zasady demokratycznego państwa prawnego oraz konstytucyjnego uprawnienia do informacji publicznej. W tym przypadku sąd zwrócił uwagę, że przedmiot informacji nie jest kluczowy, z uwagi na rolę jaką adwokatura pełni w systemie demokratycznym. Działalność Naczelnej Rady Adwokackiej powinna być transparentna i także „poufne sprawozdania” dotyczące jej działalności powinny być dostępne dla zwykłego obywatela.