Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi (dalej: WSA) z dnia 25 lutego 2021 r. dotyczył przewlekłości postępowania z rażącym naruszeniem prawa. WSA zwrócił uwagę, że w sytuacji, gdy organ przekroczy ustawowy termin do załatwienia sprawy, to w kwestii tego, czy wystąpiła bezczynność decyduje nie tylko przedmiot sprawy, lecz także wszystkie okoliczności związane z bezczynnością oraz czas jej trwania.

Co stanowiło przedmiot bezczynności?

Sprawa dotyczyła skargi M. O. (skarżący) na bezczynność Naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego w Ł. (dalej: Naczelnika UCS). Przedmiotem był wniosek o wznowienie postępowania kontrolnego, na podstawie którego wydano decyzję dotyczącą określenia zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym za czerwiec, lipiec i sierpień 2007 r. WSA stwierdził bezczynność Naczelnika UCS, jednak bez rażącego naruszenia prawa. Naczelnik został zobowiązany do rozpoznania wniosku o wznowienie postępowania kontrolnego w ciągu 14 dni od uprawomocnienia się wyroku. Dodatkowo WSA zasądził od Naczelnika UCS na rzecz skarżącego M. O. kwotę 580 zł z tytułu zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Zlekceważenie obywatela, dopuszczenie się bezczynności przez organ

Sprawa bezczynności dotyczyła rozpoznania wniosku z dnia 20 marca 2017 r. o wznowienie postępowania kontrolnego przeprowadzonego w 2012 r. w oparciu o tryb z art. 240 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Na podstawie kontroli z 2012 r. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Ł. wydał decyzję na podstawie której powstało dla Skarżącego zobowiązanie w podatku od towarów i usług za czerwiec, lipiec i sierpień 2007 r. oraz w podatku akcyzowym również za te same miesiące 2007 r.

Skarżący skierował wniosek o wznowienie w dniu 20 marca 2017 r. do Dyrektora Izby Administracji Skarbowej, który pismem z dnia 30 marca 2017 r. wniosek przekazał Naczelnikowi UCS. Wniosek nie został rozpoznany, jak również organ nie podjął żadnych czynności w sprawie. Dlatego w dniu 12 lipca 2018 r. M. O. wystosował do Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Ł. ponaglenie, wnosząc o niezwłoczne podjęcie czynności przez organ właściwy. Zostały one uznane za bezprzedmiotowe.

W dalszej części skargi na bezczynność Skarżący powołał się na to, że wniosek z dnia 20 marca 2017 r. stanowił odrębne pismo strony o wznowienie postępowań podatkowych i nie było kierowane do toczącego się już od dnia 3 lutego 2016 r. postępowania wznowionego na skutek wcześniejszego wniosku, zakończonego decyzją Dyrektora UKS w Ł. utrzymaną decyzją Naczelnika UCS. Dlatego skarżący uznał, że organ pozostaje w bezczynności i skarga jest zasadna. 

Wobec zaistniałej sytuacji organ wniósł o oddalenie skargi.

Sąd stanął po stronie Skarżącego, organ został zobowiązany do podjęcia odpowiednich czynności

Sąd uznał, że rację miał Skarżący i stwierdził, że Naczelnik UCS dopuścił się bezczynności nie rozpoznając wniosku Skarżącego o wznowienie postępowania z marca 2017 r. 

WSA zobowiązał organ do wydania w określonym terminie aktu, interpretacji albo do dokonania czynności, a także do stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa.

WSA powołał się na orzecznictwo w którym wskazuje się, że „w sytuacji przekroczenia przez organ ustawowego terminu do załatwienia sprawy dla orzeczenia czy bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa decyduje nie tylko przedmiot sprawy. Oceniając tę kwestię należy bowiem wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności związane z bezczynnością, również okres jej trwania. W orzecznictwie wskazuje się, że bezczynność o charakterze rażącym ma miejsce w sytuacji, gdy w sposób jednoznaczny i znaczący doszło do przekroczenia terminów określonych przepisami prawa na dokonanie danej czynności, a zarazem nie zachodzą okoliczności ekskulpujące tę bezczynność organu” (wyrok NSA z dnia 15 września 2020 r., II OSK 1015/20, CBOSA).

NSA o grzywnie dla organu i rekompensacie dla Skarżącego

Sąd I instancji odniósł się także do wymierzenia organowi grzywny i przyznania Skarżącemu od organu odpowiedniej sumy pieniężnej do wysokości połowy kwoty określonej w art. 154 § 6 p.p.s.a. Uznał, że w pierwszej i drugiej sytuacji nie zachodzi przesłanka do jej wymierzenia. W tej kwestii został przywołany wyrok NSA z dnia 28 lipca 2020 r.: „środki wskazane w art. 149 § 2 p.p.s.a. są środkami dyscyplinująco-represyjnymi o charakterze dodatkowym, które powinny być stosowane z rozwagą, a więc w szczególnie drastycznych przypadkach zwłoki organu w załatwieniu sprawy. Odnosić je należy do sytuacji, gdy oceniając całokształt działań organu, można dojść do przekonania, że działania te noszą znamiona celowego unikania podjęcia rozstrzygnięcia w sprawie, a przy tym istnieje uzasadniona obawa, że bez tej dodatkowej sankcji organ nadal nie będzie respektować obowiązków wynikających z przepisów prawa” (II GSK 127/20, CBOSA).

Źródło: Wyrok WSA w Łodzi z 25.02.2021 r., I SAB/Łd 1/21, LEX nr 3145380.