12 września br. weszła w życie ustawa o wielkoobszarowych terenach zdegradowanych, która ma na celu m.in. odpowiednie zabezpieczenie odpadów stanowiących zagrożenie dla ludzi oraz przywrócenie zdegradowanych terenów do ponownego wykorzystania. 

Jak wskazano w uzasadnieniu, zaproponowane w ustawie z dnia 16 czerwca 2023 r. o wielkoobszarowych terenach zdegradowanych rozwiązania mają na celu:

• usunięcie lub ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko wybranych wielkoobszarowych terenów poprzemysłowych, w tym eliminacja lub zabezpieczenie odpadów stwarzających zagrożenie dla środowiska oraz oczyszczenie zanieczyszczonych terenów celem późniejszego zagospodarowania,
• przywrócenie wielkoobszarowych terenów zdegradowanych do ponownego wykorzystania lub przygotowania do pełnienia nowych funkcji, o ile jest to możliwe.

Zaznaczono, że problem dotyczy głównie odpadów gromadzonych na wielkoobszarowych terenach państwowych zakładów przemysłowych jeszcze przed obowiązywaniem szczegółowych przepisów regulujących gospodarowanie odpadami w sposób zapewniający właściwy poziom ochrony środowiska. Przykładami terenów, gdzie stwierdzono występowanie omawianych problemów są m.in. tereny:

• dawnych Zakładów Chemicznych „Zachem” w Bydgoszczy,
• byłych Zakładów Chemicznych „Organika-Azot” w Jaworznie,
• byłych Zakładów Chemicznych „Tarnowskie Góry” w Tarnowskich Górach
• Zakładów Przemysłu Barwników ,,Boruta” w Zgierzu.

Lista zdegradowanych terenów będzie mogła być rozszerzona poprzez nowelizację przepisów, co będzie wymagało osobnej oceny takich terenów.

Najważniejsze zmiany, które wprowadza ustawa:

1. zdefiniowany zostanie wielkoobszarowy teren zdegradowany oraz składowiska historycznych odpadów przemysłowych i miejsca gromadzenia historycznych odpadów przemysłowych;
2. Główny Inspektor Ochrony Środowiska będzie miał obowiązek prowadzenia ewidencji, zarówno rozpoznanych, jaki i dotychczas nierozpoznanych, wielkoobszarowych terenów zdegradowanych;
3. wskazane zostaną organy administracji, które będą odpowiedzialne za poprawę stanu środowiska na wielkoobszarowych terenach zdegradowanych (chodzi o wójta, burmistrza, prezydenta miasta lub – dla terenów zamkniętych – regionalnego dyrektora ochrony środowiska);
4. organy administracji będą musiały podejmować działania dotyczące poprawy stanu środowiska na wielkoobszarowym terenie zdegradowanym – w miarę dostępności środków na ten cel – w tym wykonania kompleksowej oceny stanu środowiska oraz opracowania i wykonania planu jego poprawy;
5. wydanie przez starostę na wniosek wójta, burmistrza lub prezydenta miasta decyzji w sprawie poprawy stanu środowiska na wielkoobszarowym terenie zdegradowanym oraz zgodnych z nią decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości lub zezwolenia na czasowe zajęcie nieruchomości;
6. wprowadzenie przepisu wskazującego, że wójt, burmistrz lub prezydent miasta staje się posiadaczem odpadów zgromadzonych na wywłaszczanej lub czasowo zajętej nieruchomości;
7. uprawnienie dla wójta, burmistrza lub prezydenta miasta wykonującego projekt poprawy stanu środowiska na wielkoobszarowym terenie zdegradowanym dające pierwszeństwo w pozyskaniu będącej przedmiotem postępowania egzekucyjnego i komorniczego nieruchomości, na której projekt ma być wykonywany;
8. zobowiązanie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta do zapewnienia funkcjonowania instalacji i urządzeń ochrony środowiska, które powstały w związku z wykonywaniem projektu poprawy stanu środowiska;
9. wprowadzenie zakazu sprzedaży przejętych nieruchomości do czasu zakończenie wykonywania projektu poprawy stanu środowiska oraz w przypadku funkcjonowania na danej nieruchomości instalacji ochrony środowiska do czasu, gdy jej funkcjonowanie jest konieczne dla zachowania właściwego stanu środowiska;
10. zagwarantowanie zwrotu poniesionych kosztów poprawy stanu środowiska w przypadku zwrotu nieruchomości;
11. zobowiązanie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta do wydania decyzji dotyczącej zabezpieczenia wielkoobszarowego terenu zdegradowanego poprzez ogrodzenie, prowadzenie wizyjnego systemu kontroli lub ograniczenie jego sposobu użytkowania, jeżeli jest to konieczne z uwagi na ochronę zdrowia;
12. wskazanie zasad i źródeł finansowania przedsięwzięć na wielkoobszarowych terenach zdegradowanych.

Źródło: Ustawa z dnia 16 czerwca 2023 r. o wielkoobszarowych terenach zdegradowanych, gov.pl