Zapraszamy do zapoznania się z monografią „Prawne aspekty społecznej kontroli administracji publicznej. Tom II” wydanej pod redakcją naukową mgr. Tomasza Bojanowskiego w ramach projektu „Administracja pod kontrolą”.

Przedmiotowa monografia jest już drugą pozycją wydaną w toku realizacji projektu „Kompleksowy program wzmacniania społecznej kontroli administracji publicznej oraz monitorowania wybranych obszarów życia publicznego”, znanego szerzej jako „Administracja pod kontrolą”. Wskazane działanie składa się z trzech filarów: Szkoły Liderów, Spotkań Lokalnych, Segmentu materiałów merytorycznych.

W 2022 roku oddaliśmy pierwszy tom monografii Prawne aspekty społecznej kontroli administracji publicznej. Została ona dobrze przyjęta przez odbiorców oraz w syntetyczny sposób usystematyzowała część zagadnień, które były poruszane w toku projektu. W związku z tym sukcesem Warszawskie Seminarium Aksjologii Administracji postanowiło przygotować drugi tom publikacji, który porusza zupełnie inne zagadnienia, lecz nadal ściśle powiązane ze społeczną kontrolą administracji publicznej.

Celem projektu jest poszerzanie wiedzy i promocja społecznej kontroli administracji publicznej na wielu płaszczyznach – od kroków prawnych przez działania miękkie aż po edukacyjne i naukowe. Dzięki temu możemy się skutecznie przyczynić do zapobiegania i przeciwdziałania przestępstwom i nieprawidłowościom we wszelkich obszarach funkcjonowania administracji publicznej. Po kilku latach funkcjonowania projektu widzimy jego owoce – wzrost zainteresowania działaniami organów administracji publicznej oraz szersze wykorzystywanie instrumentów (nie tylko prawnych), które mają przyczynić się do nagłaśniania oraz eliminacji działań niepożądanych w przedmiotowym obszarze.

Opracowanie Prawne aspekty społecznej kontroli administracji publicznej. Tom II zostało przygotowane przez dziewięciu autorów. Każdy rozdział porusza odmienne zagadnienie, niektóre z nich są bardzo szczegółowe, wszystkie jednak wpisują się w motto Fundacji, tj. działania na rzecz dobrej administracji.

Monografia jest podzielona na dwie części. Pierwsza dotyczy zagadnień ściśle administracyjnoprawnych. Co istotne, nie są to wywody o charakterze ogólnym, ale szczegółowym.

Karol Rogala poruszył temat szczególnie ważny z perspektywy samorządu terytorialnego w artykule Skarga na działalność organu wykonawczego gminy jako element społecznej kontroli administracji.

Za nowatorskie należy uznać opracowanie mgr. Patryka Pieniążka Dostęp do informacji publicznej a sztuczna inteligencja. Jakie korzyści i zagrożenia niesie za sobą zastosowanie AI w otwartych instytucjach publicznych?.

Kwestie etyczne powiązane z aspektem kontroli administracji uczelni wyższych omawia Marcin Szemraj w artykule Uprawnienia studentów w zakresie niewłaściwych postaw nauczycieli akademickich na uczelniach wyższych w Polsce.
Z uwagi na aktualne procesy geopolityczne i wynikające z tego migracje zapoznać się z pracą dr. Patryka Gutierreza Skarga na bezczynność lub na przewlekłe prowadzenie postępowania jako środek prawny kontroli organu administracji publicznej w sprawach o udzielenie cudzoziemcom zezwolenia na pobyt czasowy.

W części drugiej omawiane są pozostałe zagadnienia związane ze społeczną kontrolą administracji publicznej. Stanowią ją teksty dotyczące perspektywy konstytucyjnej, cywilnej, karnej oraz zarządczej. Niewątpliwie w przedmiot monografii wpisuje się kontrola procesu wyborczego, w szczególności sprawowana przez obywateli, co omawia mgr Kacper Stoś w rozdziale Udział czynnika społecznego w procedurze wyborczej. Analiza i ocena polskich regulacji.

W administracji publicznej coraz większe znaczenie mają kwestie nowoczesnego zarządzania, dlatego warto zapoznać się z opracowaniem mgr Beaty Tubek Komunikacja zewnętrzna jako element kontroli zarządczej z udziałem podmiotów ekonomii społecznej.

Kwestie odpowiedzialności majątkowej urzędników porusza mgr Michał Olszewski w rozdziale Rażące naruszenie prawa jako przesłanka odpowiedzialności majątkowej funkcjonariusza publicznego.

W celu wykrycia nieprawidłowości oraz przestępstw czasami należy wykorzystać specjalne środki i narzędzia, którymi dysponują tylko służby specjalne. Kwestie te poruszył Olgierd-Liekh Dobrovolskyi w opracowaniu Kompetencje polskich służb specjalnych w zakresie zwalczania urzędniczej przestępczości korupcyjnej.

Przechodząc do sfery karnoprocesowej, należy się zastanowić nad formami udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Jedną z nich omawia Karolina Woźniak w tekście Udział organizacji społecznej w postępowaniu karnym.

Podsumowując, niniejsza publikacja jest rozszerzeniem rozważań zawartych w pierwszym tomie. Autorzy mają nadzieję, że prócz wartości poznawczej, którą niesie monografia, stanie się ona inspiracją do podejmowania kolejnych analiz i formułowania autorskich interpretacji oraz szerszego zaangażowania się w działalność strażniczą czy też obywatelską kontrolę administracji publicznej.