Protest wyborczy składa się w wypadku zaistnienia wątpliwości co do poprawności przeprowadzenia wyborów. W jakich sytuacjach można złożyć skuteczny protest wyborczy po przeprowadzeniu wyborów prezydenckich?

Czym jest protest wyborczy?

Zgodnie z art. 129 ust. 2 Konstytucji RP wyborcy przysługuje prawo zgłoszenia do Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej na zasadach określonych w ustawie. Protest wyborczy to w rzeczywistości wniosek składany do Sądu Najwyższego, w którym wskazuje się na nieprawidłowości w przeprowadzeniu wyborów. Co do zasady protest wyborczy można złożyć przeciwko ważności wyborów, ważności wyborów w okręgu lub wyborowi określonej osoby (art. 82 § 1 kodeksu wyborczego).

Kto i w jakich sytuacjach może złożyć protest?

Protest wyborczy można złożyć z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom, określonego w rozdziale XXXI kodeksu karnego, mającego wpływ na przebieg głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów, a także z powodu naruszenia przepisów kodeksu wyborczego dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów, mającego wpływ na wynik wyborów.

Protest przeciwko ważności wyborów z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom lub naruszenia przez właściwy organ wyborczy przepisów kodeksu wyborczego dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów może wnieść wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania (art. 82 § 2 kodeksu wyborczego).

Protest przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej może wnieść wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania (art. 82 § 4 kodeksu wyborczego). Prawo wniesienia protestu przysługuje również przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej i pełnomocnikowi wyborczemu (art. 82 § 5 kodeksu wyborczego).

Jak złożyć protest wyborczy?

Co do zasady protest przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego nie później niż w ciągu 14 dni od dnia podania wyników wyborów do publicznej wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą. Nadanie w tym terminie protestu na poczcie jest równoznaczne z wniesieniem go do Sądu Najwyższego (art. 321 § 1 kodeksu wyborczego). W tegorocznych wyborach na Prezydenta RP obowiązywał skrócony termin wnoszenia protestów. Protest przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej można było wnieść na piśmie do Sądu Najwyższego nie później niż w ciągu 3 dni od dnia podania wyniku wyborów do publicznej wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą (art. 15 ust. 2 ustawy o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r.).

Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu protest złożony przez osobę nieuprawnioną. Niedopuszczalne jest przywrócenie terminu do wniesienia protestu. Bez dalszego biegu pozostawia się także protest dotyczący sprawy, co do której w kodeksie wyborczym przewiduje się możliwość wniesienia przed dniem głosowania skargi lub odwołania do sądu lub do Państwowej Komisji Wyborczej (art. 322 § 1-2 kodeksu wyborczego).

Protest bez dowodów będzie nieskuteczny

Nie wystarczy w proteście wyborczym opisać sytuację, która ma zostać uznana za przejaw nieprawidłowości w przeprowadzeniu wyborów. Na poparcie protestu trzeba mieć dowody. Stanowi o tym art. 321 § 3 kodeksu wyborczego, w którym stwierdza się, że wnoszący protest powinien sformułować w nim zarzuty oraz przedstawić lub wskazać dowody, na których opiera swoje zarzuty.

Trzeba także zauważyć, że niewystarczające jest wskazanie naruszenia przepisu prawa wyborczego. Trzeba także wykazać, że to naruszenie istotnie wpłynęło na wynik wyborów w skali kraju. Oznacza to, że nie ilość złożonych protestów przesądza o nieważności wyborów, lecz powaga zarzutów i przedstawiony materiał dowodowy oraz wpływ rzeczywistych, potwierdzonych naruszeń na wynik głosowania.

Źródła:

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. Nr 78, poz. 483.

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy, Dz.U. z 2019 r. poz. 684 t.j. ze zm.

Ustawa z dnia 2 czerwca 2020 r. o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego, Dz.U. poz. 979.