Ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych (Dz.U. 2019 poz. 848) nałożyła obowiązki na organy administracji publicznej w zakresie szeroko pojętej dostępności cyfrowej. Czy administracja wywiązuje się ze swoich obowiązków?

Doniosły akt prawny

Co ciekawe uchwalenie omawianego aktu prawnego obeszło się bez echa, lecz trzeba wskazać, że jest to doniosły akt prawny z punktu widzenia osób niepełnosprawnych w szczególności niewidomych i niedowidzących. Ustawa daje tym osobom równy dostęp do treści publikowanych przez organy administracji publicznej. Mówiąc wprost ustawa przyczynia się do ułatwienia życia części obywateli, ale nie jest to jakiekolwiek ustępstwo ze strony władzy publicznej, jest to jedynie wywiązywanie z konstytucyjnych obowiązków.

Za portalem 2clickportal.pl należy wskazać, że „prawo wymaga zapewnienia dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych dla osób z niepełnosprawnościami, w taki sposób, aby wszyscy mieli możliwość dostępu do informacji zamieszczanych w Internecie przez podmioty publiczne. Portale internetowe i aplikacje mobilne powinny być zbudowane w taki sposób, aby nie stwarzać żadnych barier dla osób z niepełnosprawnością, muszą być zgodne z wytycznymi WCAG 2.1 na poziomie minimum AA.” Tak jak już wcześniej wspomnieliśmy, to nie akt dobrej woli rządzących, a realizowanie konstytucyjnych i ustawowych obowiązków. 

Co więcej omawiany akt prawny wynika z ustawodawstwa unijnego. Jest to po prostu wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego (Dz. Urz. UE L 327 z 02.12.2016, str. 1). Poza uchwaleniem ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych nowelizuje także ustawę z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.

W tym zakresie należy podkreślić istotną rolę jaką odegrały organizacje pozarządowe, które wspierają osoby z niepełnosprawnościami. To kolejny przykład, że społeczeństwo obywatelskie posiada narzędzia, dzięki którym może oddziaływać na władzę publiczną i pracować na rzecz dobrej administracji. 

Przedmiot uregulowania 

Przedmiot regulowania określa tak naprawdę nazwa samej ustawy. Jest to dostępność cyfrowa stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Nakłada ona obowiązek umieszczania przez określone podmioty deklaracji dostępności na stronach Internetowych. 

Niemniej co oznacza hasło „dostępność stron”. Niestety na gruncie polskiego ustawodawstwa ten termin nie jest jeszcze sprecyzowany. Na podstawie wytycznych i przepisów unijnych można wskazać, że jest to zgodność zamieszczonych materiałów z normami, które są załącznikiem do dyrektywy. 

W ustawie zawarto także przepisy kontrolne. Ówcześnie nadzór i kontrolę miały sprawować Ministerstwo Cyfryzacji. Po rekonstrukcji rządu, która zmniejszyła liczbę ministerstw omawiane zadania należą do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. KPRM wyposażony jest w instrumenty, które pozwalają na wymierzanie kar w razie nieprzestrzegania kryteriów dostępności cyfrowej przez zobowiązane podmioty. 

Podmioty zobowiązane 

Do podmiotów zobowiązanych należy zaliczyć przede wszystkim: „jednostki sektora finansów publicznych, państwowe jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej, osoby prawne, utworzone w celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym finansowane ze środków publicznych w ponad 50% lub z ponad połową udziałów albo akcji, lub nadzorem nad organem zarządzającym, lub z prawem do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego, związki tych podmiotów oraz niektóre organizacje pozarządowe.”

Ponadto obowiązek dostępności cyfrowej został rozszerzony także na organizacje pozarządowe, które prowadzą działalność na rzecz ochrony i promocji zdrowia, osób niepełnosprawnych oraz w wieku emerytalnym. Niemniej są to to podmioty, które posiadają strony internetowe lub zamierzają je stworzyć. 

Do wypełnienia obowiązków, które wynikają z omawianej ustawy są zobowiązane także osoby fundacje i stowarzyszenia, które korzystają z dotacji unijnych, pod rygorem utraty dofinansowania. 

Z kolei obowiązki nie rozciągają się na dostawców usług medialnych, o których mowa w ustawie o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2019 r. poz. 361).

Terminy 

Mimo faktu, że ustawa weszła już w życie, to nie wszystkie jej zapisy nabrały mocy prawnej. Proces rozpoczęty w 2019 roku zwieńczony zostanie w 2024 roku, kiedy zaktualizuje się możliwość wymierzania pierwszych kar za nieprzestrzeganie ustawy. 

Podsumowanie

Omawiana ustawa wydaje się kamieniem milowym w zakresie dostępności cyfrowej. Można powiedzieć, że rozpoczyna ona w pewien sposób proces upodmiotowienia pewnej grupy osób tj. osób niepełnosprawnych. Wypełnia to konwencyjne i unijne standardy działania organów administracji publicznej oraz wypełnia postulat dobrej administracji. 

Oczywiście ustawa przewiduje pewne wyłączenia w przypadku nadmiernego kosztu urzeczywistnienia dostępności cyfrowej. Istnieje w tym zakresie ryzyko, że niektóre podmioty mogą wykorzystać tą lukę prawną. Nawet w przypadku zaistnienia przesłanek organ musi zapewnić alternatywny sposób dostępu do tego elementu, który podlega rygorowi ustawy. 

Istotnym elementem, który może dyscyplinować organy administracji publicznej są śrdoki dyscyplinujące. Ustawa przewiduje kary wysokości do 5000 zł i do 10000 zł. W ustawie podane są wartości najwyższych kar.

Uchwaloną ustawę należy ocenić pozytywnie. Niemniej należy bacznie obserwować kolejne aktualizacji obowiązków nakładanych na organy administracji publicznej oraz działania kontrolne ze strony Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.