17 grudnia 2021 roku weszły w życie przepisy o tzw. sygnalistach tj. osobach zgłaszających nieprawidłowości w miejscu pracy wydanych na podstawie #Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz.Urz.UE.L Nr 305, str. 17). Nakładają one nowe obowiązki na samorządy.

Projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa trafi najprawdopodobniej do Sejmu dopiero w pierwszym kwartale 2022 r. Choć termin na wdrożenie unijnej dyrektywy minął, działań legislacyjnych nie udało się zamknąć nawet na etapie rządowym. Do projektu zgłoszono blisko 800 uwag. Samorządy czekają na wytyczne ministra w jaki sposób mają postępować, gdy zaczną zgłaszać się sygnaliści.

Niezależnie od braku polskiej ustawy – od minionego piątku wszyscy przedsiębiorcy z sektora prywatnego, zatrudniający powyżej 250 pracowników oraz wszystkie jednostki sektora finansów publicznych, zatrudniające 50 i więcej pracowników, w tym urzędy gmin, starostwa powiatowe, urzędy wojewódzkie; ich jednostki organizacyjne np. szkoły, przedszkola muszą mieć wdrożone procedury przewidziane w Dyrektywie.

Jeśli podmiot zobowiązany na mocy Dyrektywy nie wprowadzi wymaganych rozwiązań w zakresie ochrony sygnalistów, to naraża się na poniesienie konsekwencji karnych wskazanych w przepisach prawa.

Procedury umożliwiające zgłaszanie nieprawidłowości dotyczą osób zatrudnionych pracowników na umowie o pracę na czas nieokreślony i określony oraz pracowników tymczasowych. Nie dotyczy to zleceniobiorców.

Na poziomie gminy może zostać ustanowiona wspólna procedura dla jednostek wewnętrznych w zakresie zgłaszania nieprawidłowości i podejmowania działań następczych. Warunkiem jest wprowadzenie odrębności i niezależności od zewnętrznych procedur dokonywania zgłoszeń.
Pracę nad dyrektywą

– 17 listopada 2021 roku zakończyliśmy proces konsultacji społecznych. Zgłoszonych zostało prawie 800 stron uwag, między innymi przez Jednostki Samorządu Terytorialnego i organizacje pozarządowe. W tej chwili są one opracowywane i mam nadzieję, że w styczniu 2022 r. uda nam się ustosunkować do wszystkich zgłoszonych do projektu uwag. Szacujemy też, że na początku pierwszego kwartału przyszłego roku uda nam się przygotować ostateczny projekt ustawy. Taki, który można będzie przedstawić na Komitet Europejski i Komitet Stały Rady Ministrów. To są oczywiście założenia optymistyczne – poinformował Stanisław Szwed, wiceminister rodziny i polityki społecznej. Wyjaśnił jednocześnie, że sprawa sygnalistów jest skomplikowana, drażliwa i dlatego wymaga czasu

O tym, że Dyrektywę o sygnalistach trzeba będzie wdrożyć, polski rząd wiedział co najmniej od momentu, w którym ta została wydana, czyli od ponad dwóch lat. Szkoda, że w tym czasie zrobił tak niewiele, aby prawidłowo i w przewidzianym terminie implementować jej przepisy do polskiego prawodawstwa – komentuje radca prawny Dorota Bąbiak–Kowalska.

Natomiast Marek Wójcik, sekretarz Strony Samorządowej dodaje, że pomimo niewdrożenia Dyrektywy 2019/1937 samorządy są nią związane i obywatele mogą z niej korzystać. – Dlatego, w imieniu wszystkich samorządów zaapelowałem do wiceministra Szweda o przygotowanie wytycznych mówiących o tym, w jaki sposób samorządy mają postępować w sytuacjach, w których zaczną zgłaszać się osoby chcące skorzystać z zagwarantowanej przepisami unijnymi ochrony – mówi Marek Wójcik.

Źródło: https://www.prawo.pl/samorzad/wytyczne-w-sprawie-sygnalistow-dla-samorzadow,512419.html