Czyn nieuczciwej konkurencji można zobrazować na przykładzie działań niezgodnych z prawem dwóch firm biorących udział w przetargu dotyczącym projektu Tarnobrzeskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego. Poszkodowany w tej sytuacji został zarówno organizator – gmina Tarnobrzeg, jak i pośrednio podatnicy.

Zmowa przetargowa

Przetarg miał miejsce w 2014 r., a zamówienie publiczne dotyczyło dostawy i montażu ścianek aranżacyjnych w ramach projektu Tarnobrzeski Park Przemysłowo-Technologiczny. Wziął w nim udział przedsiębiorca działający pod nazwą Janusz Kurek Firma Budowlana J & S z Kazimierzy Wielkiej, który złożył najniższą ofertę. Po jej wybraniu, zrezygnował z podpisania umowy. W związku z tym wybrana została oferta spółki Brimat z Rzeszowa, która była blisko o 315 tys. zł. Droższa.

Sprawę pod lupę wziął Prezes UOKiK – Tomasz Chróstny, który wykrył rażące naruszenie prawa. Ustalił. że działania powzięte przez przedsiębiorców były uzgodnione i miały na celu wybór najdroższej oferty przez organ przeprowadzający przetarg. Dlatego Prezes UOKiK nałożył karę odpowiednio 216,9 tys. zł na spółkę Brimat i 157,47 tys. zł na przedsiębiorcę Janusz Kurek Firma Budowlana J & S – łącznie dało to 375 tys. zł. Pamiętajmy, że maksymalna kara za udział w porozumieniu ograniczającym konkurencję może wynieść do 10 proc. obrotu przedsiębiorcy osiągniętego w roku poprzedzającym wydanie decyzji.

Komentarz Prezesa UOKiK do zaistniałej sytuacji był wymowny: „Bez względu na to jaki mechanizm ustawiania przetargów jest stosowany przez przedsiębiorców, to stanowi on porozumienie ograniczające konkurencję i złamanie obowiązującego prawa, służącego uczciwemu i konkurencyjnemu dostępowi do zamówień publicznych. Na zmowach przetargowych bogacą się nieliczni, tracą zaś gospodarstwa domowe, rzetelni przedsiębiorcy i polska gospodarka”.

Uregulowania PZP i POK

Warto również spojrzeć na regulacje odnoszące się do tej kwestii. Prawo zamówień publicznych nie definiuje wprost zmowy przetargowej, jednakże w art. 89 ust. 1 pkt 3 Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (dalej: ustawy PZP) ustawodawca określił, że „zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli jej złożenie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji”. Natomiast art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji stanowi, że „czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta”.

Jeżeli chodzi zaś o definicję zmowy, to reguluje ją art. 6 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej: ustawy UOKiK) – „zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny”.

Zawarcie przez wykonawców porozumienia, o którym mowa art. 6 ust. 1 pkt 7 ustawy UOKiK, może stanowić czyn nieuczciwej konkurencji, a w konsekwencji stanowić podstawę do odrzucenia oferty na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 3 ustawy PZP. Jednakże praktyka pokazuje, że udowodnienie samego faktu zaistnienia zmowy przetargowej jest ciężkie do zrealizowania.

Akty prawne:

1. Ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych, Dz.U. 2019 poz. 2019*
2. Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, Dz.U. 2007 nr 50 poz. 331

Tomasz Kawa