Niektóre materiały archiwalne są udostępniane dopiero po upływie 70 lat – m.in. akty notarialne, dokumentacja ksiąg wieczystych i spraw sądowych. Według niektórych naukowców znacznie utrudnia to prowadzenie badań naukowych. RPO wystosował w tej sprawie pismo do ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego.

Do RPO wpłynęło pismo Polskiego Towarzystwa Historii Prawa dotyczące ograniczenia wolności badań naukowych. Jest to konsekwencja zmian zasad udostępniania materiałów archiwalnych na mocy ustawy z 25 lutego 2016 r. o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego.

Zgodnie z art. 16b ust. 2 ustawy z 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach materiały archiwalne podlegają udostępnieniu po upływie określonego czasu. Akty notarialne i dokumentacja ksiąg wieczystych, spraw sądowych i postępowań dochodzeniowych podlegają udostępnieniu po upływie 70 lat.

W rozporządzeniu MKiDN z 29 lipca 2008 r. określono, iż materiały archiwalne, od których daty stworzenia nie minęło 30 lat, mogły być udostępniane w szczególnych przypadkach uzasadnionych potrzebami nauki i kultury pod warunkiem, że nie naruszało to prawnie chronionych interesów Państwa, jednostek organizacyjnych i obywateli oraz tajemnic ustawowo chronionych.

Naukowcy, którzy wystosowali pismo do RPO, zaznaczyli, iż obecne przepisy nie pozwalają na wcześniejsze udostępnienie materiałów archiwalnych na potrzeby nauki, co znacznie utrudnia prowadzenie niektórych badań naukowych.

RPO również uważa, iż obecne przepisy w nadmierny sposób ograniczają wolność badań naukowych, wolność korzystania z dóbr kultury, wolność pozyskiwania informacji, a także prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne.

W tej sytuacji RPO zwrócił się do ministra Glińskiego z prośbą o podjęcie prac legislacyjnych, które stworzą możliwość udostępnienia materiałów archiwalnych do celów naukowych przy jednoczesnym uwzględnieniu konieczności poszanowania prawa do prywatności.

Treść pisma RPO do MKiDN z dnia 3 października 1012 r.

Źródło: bip.brpo.gov.pl