Jak podaje onet.pl były szef warszawskiej delegatury Centralnego Biura Antykorupcyjnego brał łapówki od zorganizowanej grupy przestępczej. Proceder trwał przez 12 lat. 

CBA pod lupą

Na wstępie należy wskazać, że w ostatnim czasie w CBA doszło do popełnienia przestępstwa przez kasjerkę, która wyniosła z biura 9 milionów złotych i sama przyznała się do winy. Co więcej powiedziała, że mogła robić to dalej, a i tak nikt by się nie zorientował. 

Tym razem sprawa dotyczy Zbigniewa M., który został zatrudniony w CBA w 2016 roku. Błyskawicznie notował kolejne awanse. Śledztwo wobec niego toczyło się już w 2017 roku, ale zarzuty przedstawiono mu dopiero teraz. Przedmiotem postanowienia o przedstawieniu zarzutów jest m.in. branie łapówek od zorganizowanej grupy przestępczej, która zajmowała się wyłudzaniem VATu. 

Co ciekawe sprawa byłego szefa warszawskiej delegatury CBA może być tylko wierzchołkiem góry lodowej. Śledczy i prokuratura podejrzewają, że wspomniana powyżej grupa przestępcza mogła korumpować funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz Centralnego Biura Śledczego Policji przez wiele lat. 

Omawiana sytuacja, która miała miejsce w CBA skłania do przemyśleń. Po raz kolejny w krótkim odstępie czasu w służbie bezpośrednio odpowiedzialnej za zwalczanie korupcji wykryte zostało przestępstwo. Takie sytuacje burzą zaufanie do i tak nadwątlonego zaufania do organów władzy publicznej. 

Rola CBA w systemie ochrony prawnej państwa 

Z uwagi na poruszany temat istotne jest naświetlenie roli Centralnego Biura Korupcyjnego w systemie ochrony prawnej państwa m.in. poprzez wskazanie podejmowanych zadań oraz uprawnień. 

Do zadań CBA w zakresie właściwości Biura (zwalczanie korupcji w życiu publicznym i gospodarczym, w szczególności w instytucjach państwowych i samorządowych, a także zwalczanie działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa) należy przede wszystkim rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw (wymienionych w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o CBA) oraz ściganie ich sprawców, ale także:

• ujawnianie i przeciwdziałanie przypadkom nieprzestrzegania przepisów o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne;
• dokumentowanie podstaw i inicjowanie realizacji przepisów o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem Skarbu Państwa lub innych państwowych osób prawnych;
• ujawnianie przypadków nieprzestrzegania określonych przepisami prawa procedur podejmowania i realizacji decyzji w przedmiocie: prywatyzacji i komercjalizacji,  wsparcia finansowego, udzielania zamówień publicznych, rozporządzania mieniem jednostek sektora finansów publicznych, jednostek otrzymujących środki publiczne, przedsiębiorców z udziałem Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, przyznawania koncesji, zezwoleń, zwolnień podmiotowych i przedmiotowych, ulg, preferencji, kontyngentów, plafonów, poręczeń i gwarancji bankowych;
• kontrola prawidłowości i prawdziwości oświadczeń majątkowych lub oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej osób pełniących funkcje publiczne;
• prowadzenie działalności analitycznej dotyczącej zjawisk występujących w obszarze właściwości CBA oraz przedstawiania w tym zakresie informacji Prezesowi Rady Ministrów, Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, Sejmowi oraz Senatowi.

Działania podejmowane przez CBA

Centralne Biuro podejmuje następujące działania:

1. Działania operacyjne i procesowe

Czynności operacyjno-rozpoznawcze wykonywane są przez funkcjonariuszy CBA w celu zapobiegania popełnieniu przestępstw, ich rozpoznania i wykrywania oraz w celu uzyskiwania i przetwarzania informacji istotnych dla zwalczania korupcji w instytucjach państwowych i samorządzie terytorialnym, a także działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa.

Jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, funkcjonariusze CBA wykonują czynności dochodzeniowo-śledcze określone przepisami Kodeksu postępowania karnego, w tym również czynności na polecenie sądu i prokuratora.

2. Działania kontrolne

Biuro jest jedyną służbą specjalną posiadającą narzędzie w postaci kontroli oświadczeń majątkowych i decyzji gospodarczych.

Celem czynności kontrolnych prowadzonych przez funkcjonariuszy CBA jest ujawnianie przypadków korupcji w instytucjach publicznych, nadużyć osób pełniących funkcje publiczne oraz działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa.

Kontrole są prowadzone na podstawie rocznego planu zatwierdzanego przez Szefa CBA lub – gdy jest to konieczne – w trybie doraźnym.

Czynności kontrolne polegają na:

• ujawnianiu przypadków nieprzestrzegania prawa i przeciwdziałaniu im, np. w zakresie wydawania decyzji gospodarczych (m.in.: procesy prywatyzacyjne, wsparcie finansowe, rozporządzanie mieniem państwowym i komunalnym, zamówienia publiczne),
• sprawdzaniu prawidłowości i prawdziwości oświadczeń majątkowych lub oświadczeń o prowadzeniu działalności gospodarczej osób pełniących funkcje publiczne.

W 2014 r. rozszerzone zostały zadania CBA związane z weryfikacją oświadczeń o braku konfliktu interesów. Sprawdzane są deklaracje składane przez kandydatów na członków i członków Komisji Ekonomicznej przy Ministrze Zdrowia, Rady Przejrzystości przy Prezesie Agencji Oceny Technologii Medycznych, konsultantów w ochronie zdrowia oraz osób biorących udział w przygotowaniu, zawieraniu i wykonywaniu umów offsetowych.

3. Działania analityczne

Identyfikacja zagrożeń godzących w interes ekonomiczny państwa oraz odpowiednio wczesne i – w miarę możliwości – wyprzedzające informowanie o nich organów państwa, a także formułowanie propozycji działań zaradczych to podstawowe cele przedsięwzięć analityczno-informacyjnych prowadzonych przez funkcjonariuszy CBA. Ponadto wspierają one czynności operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i kontrolne.

Co roku CBA przygotowuje i wydaje opracowanie pn. Mapa Korupcji – obrazujące stan przestępczości korupcyjnej w Polsce. Raport tworzony jest we współpracy z innymi służbami, Prokuraturą Generalną i Ministerstwem Sprawiedliwości.

4. Działania prewencyjne

W ramach swej aktywności CBA prowadzi także działania o charakterze profilaktycznym i edukacyjnym. W tym zakresie współpracuje z innymi instytucjami oraz organizacjami pozarządowymi, zajmującymi się tematyką korupcji.

Podsumowanie 

Prokuratura Krajowa postawiła Zbigniewowi M. zarzuty z art. 228 Kodeksu Karnego oraz art. 65 Kodeksu Karnego. W myśl § 1 art. 228 KK „Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Z kolei drugi dotyczy uczynienia źródła stałego dochodu z popełnianego przestępstwa lub działania w grupie przestępczej, co niewątpliwie miało miejsce z uwagi, na to, że omawiany proceder trwał 12 lat. 

Podejrzanemu grozi do 10 lat pozbawienia wolności. Niemniej warto zwrócić uwagę na fakt, że może to być część dużej afery związanej z zorganizowaną grupą przestępczą, która zajmowała się m.in. karuzelowym obrotem luksusowymi autami, sprzętem elektronicznym (zwłaszcza produktami marki Apple), kruszcami (w tym granulatem srebra i wyrobami ze złota) oraz kompilacjami muzycznymi.

Prokuratura bada sprawę. Dokonała już kilku zatrzymań innych funkcjonariuszy publicznych, lecz sprawa pozostaje wielowątkowa, w związku z tym muszą zostać zbadane pozostałe tropy. Jak wskazuje Mateusz Baczyński z onet.pl należy zbadać następujące kwestie:

• łapownictwa funkcjonariuszy CBA i CBŚP;
• przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariuszy CBA i CBŚP oraz działania przez nich na szkodę interesu publicznego (chodzi o kilka odrębnych zdarzeń dotyczących kilkunastu osób);
• łapownictwa samorządowców przy okazji rejestracji w Starostwie Powiatowym w Wołominie pojazdów mechanicznych jako specjalnych;
• łapownictwa osoby pełniącej funkcję publiczną w organach skarbowych w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych;
• przyjęcia korzyści majątkowej przez osobę piastującą kierowniczą funkcję w ramach grupy LOTOS S.A. w związku z organizowanymi przetargami na dostawę biokomponentów do paliw płynnych.

Funkcjonariusze publiczni, a w szczególności funkcjonariusze służb specjalnych, których zadaniem jest zapobieganie, przeciwdziałanie i wywieranie korupcji powinni stanowić istotny element demokratycznego państwa prawnego. Niestety powyższy przypadek pokazuje, że nawet w łonie takiej formacji może dojść do popełniania przestępstw urzędniczych na masową skalę. Jest to temat, który wymaga dyskusji i działania w celu poprawy bezpieczeństwa publicznego oraz zabezpieczenia słusznego interesu obywateli. 

Sprawa rzuca cień na cały system ochrony prawnej i podkopuje zaufanie do administracji publicznej. W takich realiach ciężko jest mówić o dobrej i transparentnej administracji.